Đinh Bộ Lĩnh.
Đinh Bộ Lĩnh, bực kì tài.
Quê Hoa Lư Động, tỉnh nay : Ninh Bình.
Đinh Công Trứ là thân sinh.
Cụ là Thứ Sử đình huỳnh, đất ni :
Ở Châu Hoan, nhớ là khi :
Dương Đình Nghệ khởi, mất đi Ngô Quyền.
Đinh Công Trứ sớm qui tiên.
Bộ Lĩnh theo mẹ về miền thôn quê.
Cùng chăn trâu với trẻ quê.
Thường bày trận giả, chia bề đánh nhau.
Cờ xí thì bẻ bông lau.
Lũ trẻ sợ, bởi đứa nào cũng thua.
Chúng coi Bộ Lĩnh như vua.
Khoanh tay làm kiệu, rước đưa vua mình.
Lớn lên dĩnh dị, thông minh.
Dũng cảm, mưu lược, tánh tình thẳng ngay.
Cho nên dân chúng đó đây.
Đi theo ủng hộ mỗi ngày một đông.
Nhưng sau, do sự bất đồng,
Giữa ông và chú. Nên không sống cùng.
Lĩnh dẫn Đinh Liễn và quân.
Về cùng Trần Lãm, tức Trần Minh Công.
Minh Công biết Lĩnh thật lòng.
Người chí khí, nên giao ông binh quyền.
Minh Công khi xuống cửu tuyền.
Lĩnh đem quân cả về miền Hoa Lư.
Biết thời, Lĩnh chẳng chần chừ.
Ông mộ hào kiệt khắp từ bốn phương.
Đất Hoa Lư, ông đường đường.
Một phương cát cứ, một phương xưng hùng.
Triều đình quyết chẳng sống chung.
Thời Hậu Ngô, hai kẻ cùng làm vương.
Thiên Sách và Nam Tấn Vương.
Đã đem quân tiến thẳng đường đến đây.
Nhưng không bình nổi đất này.
Khi nhà Ngô mất, nơi đây chuyển mình.
Đinh Bộ Lĩnh thống quân binh.
Bắt đầu đánh dẹp, tự bình giang sang.
Đánh Phạm Bạch Hổ buộc hàng.
Hạ Đỗ Cảnh Thạc, tiếng vang khắp trời.
Xua quân đánh dẹp từng nơi.
Đánh đâu thắng đó, quân thời tôn ông
Là Vạn Thắng Vương, đoạn xong.
Xua quân đánh tiếp, trong vòng một năm
.
Ông dẹp tất cả sứ quân.
Sơn hà nhất thống, trọn phần một tay.
Mậu Thìn (968), chính thức lên ngai
Chọn đế hiệu, nên sử hay gọi là :
Đinh Tiên Hoàng đế, ngài đà.
Đặt lại quốc hiệu nước ta thuở này.
Là Đại Cồ Việt từ đây.
Đất Hoa Lư, chính nơi này : đế kinh.
Ngài chọn niên hiệu Thái Bình.
Xây cung điện, định phân minh phẩm hàm.
Cho quan văn võ đàng hoàng
Nguyễn Bặc thì được Tiên Hoàng sắc phong.
Lên tới chức Định Quốc Công.
Lê Hoàn : thập đạo tướng quân đường đường.
Đinh Liễn là Nam Việt Vương.
Xong ngài định rõ kỉ cương triều đình.
Nước ta coi như thới bình.
Nhưng Tiên Hoàng phòng sự sinh với Tàu.
Bởi nước họ đổi như sau :
Hết thời Ngũ Đại, nước Tàu tạm yên.
Khi Triệu Khuông Dận nắm quyền.
Lập ra nhà Tống, trị yên thế rồi.
Đất Quảng Châu, Tống quyết đòi.
Quảng Châu trước, Lưu Ẩn coi đất này.
Lưu Ẩn mất, em lên thay.
Tức Lưu Cung, chiếm đất này xưng vương.
Lập nước Nam Hán một phương.
Nay Tống không chịu hai vương một trời.
Nhà Tống quyết chí đổi dời.
Họ sai Phan Mỹ đánh, thời được ngay.
Việc là vậy, nên bên đây.
Tiên Hoàng ngại Tống có ngày đánh qua.
Ngài sai sứ thông hai nhà.
Hai năm sau Tiên Hoàng đà lại sai.
Đinh Liễn là con ruột ngài.
Đem đồ phương vật sang ngay Tống triều.
Từ đây quan hệ đổi nhiều.
Nhà Tống sai sứ sang triều nước ta.
Họ phong Tiên Hoàng chức là :
Quận vương Giao Chỉ. Họ đà cũng phong :
An Nam Đô Hộ, song song.
Tĩnh Hải quân, tiết độ sứ, đồng thời ngay.
Cho Đinh Liễn, con trai ngài.
Thế là vậy nên lúc này về sau.
Ta giữ lệ cống sang Tàu.
Giờ xem sự thể ra sao nước nhà.
Chính trị, thuở ấy bên ta.
Dân quen lúc loạn, luật là bất tuân.
Tiên Hoàng nhất quyết trị trừng.
Ngài đặt nhiều luật trông chừng ghê xương.
Như nuôi hổ báo sau vườn.
Phía trước cung điện, đặt luôn vạc dầu.
Xong ngài hạ lệnh như sau.
‘‘Nếu ai phạm tội, nấu dầu quẳng vô.
Hoặc là cho hổ báo vồ.’’
Vì vậy tội phạm, cơ hồ trị yên.
Việc binh lính, ngài phân riêng.
Đạo quân, lữ, tốt, ngũ, liền chia ra.
Đạo bằng mười quân, tiếp là.
Quân bằng mười Lữ rồi đà lại lại phân.
Lữ thì gấp Tốt mười lần.
Tốt mười Ngũ, Ngũ mười quân. Vậy là :
Đạo có trăm ngàn người ta.
Và cứ số ấy, tính ra thuở này.
Tiên Hoàng nắm quân trong tay.
Một triệu người ! Số liệu này nhầm chăng ?
Bởi vì nói đúng ra rằng.
Lấy đâu lương thực, nuôi quân số này ?
Cho nên nếu như nói ngay.
Quân khoảng mười vạn, số này họa chăng !
Việc truyền ngôi, sử ghi rằng.
Tiên Hoàng khi đó mười phần quyết sai.
Không cho con trưởng kế ngai.
Tức bỏ Đinh Liễn, rồi ngài lập ra :
Hạng Lang con út trong nhà.
Lên làm thái tử, bất hòa từ đây !
Bởi Đinh Liễn đã theo ngài.
Từ hàn vi, suốt những ngày chiến chinh.
Cho nên Đinh Liễn bất bình.
Cho người giết chết em mình Hạng Lang.
Nhà Đinh chưa hết bàng hoàng.
Cuối năm ấy, chuyện kinh hoàng xảy ra.
Tin Hoàng, Đinh Liễn đều đà.
Bị tên Đỗ Thích, bụng tà giết đi.
Cứ như lịch sử có ghi.
Đỗ Thích làm lại, ngủ thì nằm mơ.
Thấy trên trời có sao rơi.
Trúng vào mồm, nên hắn thời lại suy.
Thần nhân triệu hắn trị vì.
Cho nên định bụng thí đi Đinh Triều.
Một hôm, yến tiệc trong triều.
Tiên Hoàng say ngủ, hắn liều ra tay.
Giết ngài, Đinh Liễn chết ngay.
Triều thần biết, bắt tên này giết đi.
Tiên Hoàng đứt nghiệp trị vì.
Năm mươi sáu tuổi là khi qua đời.
Mười hai năm ở ngôi trời.
Ngài mất, Đinh Tuệ thời kế ngai.
Nhưng mà Đinh Tuệ lúc này.
Mới vừa sáu tuổi, mấy ai phục tùng !
TỰ CHỦ THỜI ĐẠI