Nước ta sau, lắm đổi dời.
Nhưng những ảnh hưởng lâu đời Bắc phương
Như sùng tín, đạo luân thường.
Học vấn, cai trị… khôn lường đổi ngay
Ta xét lại những điều này.
Trước tiên điểm lại bên đây Nam trời.
Từ Ngô Quyền ngược lại thời :
Nam Việt mất nước, tính thời gian ra :
Một ngàn năm chục năm xa !
Thời gian đó, Tàu trị ta bao đời.
Thế nên phong tục đổi dời.
Tập quán, cách sống theo thời mà thay.
Thời Văn Lang, ví thế này.
Tựa người thiểu số, chưa khai hóa gì !
Đến Âu Lạc, chẳng khác chi.
Sang Nam Việt, ít nhiều gì đó thay !
Nhưng chỉ phỏng những chuyện này.
Lấy gì kê cứu luận bày thêm ra !
Còn ở bên Tàu, xét ra.
Vào thời Tam Đại khá là văn minh.
Thời nhà Chu, nhớ đinh ninh.
Nhiều học thuyết lớn sản sinh lúc này.
Nho giáo, Đạo giáo từ đây.
Sang Hán, Đường lại mỗi ngày thịnh lên.
Phật giáo, nước Ấn, kế bên.
Truyền sang Tàu, thời rộ lên Hán, Đường.
Lúc này ta thuộc Bắc Phương.
Cho nên đạo giáo, luân thường, trị cai...
Ta theo họ những điều này.
Rồi khi độc lập, ta xây nước nhà.
Đạo giáo ấy càng mở ra.
Đinh, Tiền Lê, Lý. Phật là ưu tiên.
Từ nhà Trần, Nho thịnh lên.
Học thuật, chính trị… giống bên nước Tàu.
Vì lẽ đó, ta đi sau.
Người xưa coi bắt chước Tàu là hay.
Nói thêm về những điều này.
Là do địa thế bên đây nước nhà.
Phía Đông, giáp bể bao la.
Tây, Nam các nước kém ta khoảng dài.
Phương Bắc có Tàu khá hay.
Nhưng giao thông quả dặm dài cách ngăn !
Địa lý vậy, nên người dân.
Mấy ai ra khỏi địa phần nước ta.
Ít ai đi hết nước nhà.
Đâu biết nước khác, người ta làm gì !
Phàm việc tiến hóa, nói chi.
Đã không động lực, lấy gì đổi thay !
Tạm gác lại những chuyện này.
Người Việt ta có cái hay riêng mình.
Nghị lực mạnh mẽ, bẩm sinh.
Tính cách riêng biệt, thông minh do trời.
Quyết không lẫn Tàu, đời đời.
Cho nên họ đâu dễ thời trị ta.
Bắc thuộc. Khởi nghĩa nổ ra :
Bà Trưng Bà Triệu, tiếp là Lý Bôn.
Triệu Quang Phục, Mai Thúc Loan.
Phùng Hưng, Khúc Thừa Dụ, còn lưu danh.
Sau Đình Nghệ. Tới hùng anh
Ngô Quyền, độc lập đã giành về tay.
Nhưng chỉ lược qua sơ sài.
Thời này còn lắm anh tài trời nam.
Hết Bắc Thuộc, sử sang trang.
Ngô Quyền đại thắng, đường hoàng lên ngôi.
XIN MỜI XEM TIẾP TỰ CHỦ THỜI ĐẠI
